Jakie IKE/IKZE będzie dla Ciebie odpowiednie?

Może już najwyższy czas się nad tym zastanowić?

Wiele osób w momencie kiedy "dojrzeje" do decyzji o rozpoczęciu oszczędzania na emeryturę i zdecyduje się wykorzystać do tego celu IKE/IKZE staje przed dylematem jaka forma wybranego rozwiązania będzie najlepsza?

Jak zapewne wiesz do wyboru masz: zakłady ubezpieczeń, fundusze inwestycyjne zarządzane przez towarzystwa funduszy inwestycyjnych (TFI), podmioty prowadzące działalność maklerską, banki i dobrowolne fundusze emerytalne zarządzane przez powszechne towarzystwa emerytalne.

Więc po kolei. Aby podjąć decyzję musisz sobie odpowiedzieć na kilka podstawowych pytań.

Jeśli nie akceptujesz ryzyka inwestycyjnego, nie masz doświadczenia w inwestowaniu, zależy Ci na możliwie wysokim poziomie bezpieczeństwa to najbardziej komfortowo będziesz się czuł z IKE/IKZE prowadzonym w banku. Twoje oszczędzanie na emeryturę będzie prowadzone w formie depozytu bankowego. Niewątpliwą zaletą tego rozwiązania jest fakt objęcia Twoich oszczędności gwarancją Bankowego Funduszu Gwarancyjnego (BFG). Należy jednak zaznaczyć, że gwarancji podlegają środki zdeponowane na rachunkach w danym banku, których łączna wysokość w złotych nie przekracza równowartości 100 000 euro. Czyli jeśli do Twojego numeru PESEL są "przypisane" depozyty których wartość łącznie ze środkami zgromadzonymi na IKE przewyższającą tą kwotę, nadwyżka nie podlega pod gwarancję BFG. Jeśli masz ten "problem" pamiętaj o tym, iż możesz do depozytów dołączyć np. męża lub żonę (uwspólnić depozyt) - w ten sposób wysokość gwarantowana przez BFG ulega podwojeniu i wynosi równowartość 200 000 euro (wyrażoną w złotówkach).

Drugim elementem, który może zdecydować o Twoim wyborze IKE/IKZE depozytowego jest bezobsługowość tego rozwiązania. Nie musisz nic wykonywać w tym przypadku (poza przelewem zasilającym rachunek :)).

Trzecim elementem, który może mieć wpływ na Twoją decyzję jest  fakt, iż wiesz ile w danym okresie zarobisz.  Banki kapitalizują (doliczają odsetki) rachunki IKE/IKZE najczęściej kwartalnie lub rocznie, oprocentowanie zaś zmieniają najczęściej kwartalnie. Średnie oprocentowanie IKE w IIQ 2019 wynosi 2,46%, IKZE zaś 1,69%. Zdecydowanie najwyższe oprocentowanie oferują banki spółdzielcze.

Minusem tego rozwiązania jest dla wielu osób jest fakt niskich stóp zwrotu. Ale... tak jak napisałem wcześniej - albo decydujesz się na bezpieczeństwo (gwarancja BFG) i akceptujesz taki poziom osiąganych zysków, albo jest to znak, że nie jest to dla Ciebie najlepsze rozwiązanie.

W ten oto sposób przechodzimy do IKE/IKZE prowadzonych przez TFI. Jak nietrudno się domyślić środki wpłacone na rachunki IKE/IKZE inwestowane są w jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych prowadzonych przez dane TFI. W sytuacji, kiedy Twoje oczekiwania co do wyników inwestycyjnych jest wyższe niż opisane wcześniej rozwiązanie depozytowe to IKE/IKZE funduszowe może być dla Ciebie odpowiednie. Szczególnie, gdy nie posiadasz wiedzy i doświadczenia do samodzielnego inwestowania na giełdzie lub po prostu nie masz czasu na to, aby się tym zajmować. Oczywiście w tym przypadku musisz się liczyć z tym, że wartość Twoich inwestycji będzie podlegać wahaniom - czytaj: mogą pojawić się okresowe straty (i to niemałe - jeśli Twój rachunek nie będzie podlegał kontroli). W okresach bessy nawet najlepszy zarządzający nie uchroni swojego portfela przed stratami. Tu pojawia się kolejny wątek - jaki portfel będzie dla Ciebie odpowiedni i jak go ułożyć? Ale o tym za chwilę.

Niewątpliwą zaletą funduszowych IKE/IKZE jest możliwość bardzo swobodnego spersonalizowania portfela - w ofercie zazwyczaj jest kilkanaście funduszy, które ze względu na różne klasy aktywów, w które inwestują pozwolą Ci dostosować portfel odpowiedni do Twojego horyzontu czasowego inwestycji, poziomu ryzyka i aktualnej sytuacji rynkowej. Selekcja odpowiednich pozycji do funduszy spoczywa w rękach zarządzającego danym funduszem, a Ty decydujesz jak wielką pozycję dany fundusz będzie stanowił w Twoim portfelu. Jeśli jednak to nie leży w kręgu Twoich zainteresowań możesz skorzystać z tzw. funduszy zdefiniowanej daty, które odpowiednio do Twojego wieku i prognozowanego momentu wypłaty środków (w tym przypadku przejścia na emeryturę) będą dostosowywać proporcje udziały funduszy agresywnych i bezpiecznych w Twoim portfelu. Im młodszy jesteś i czas trwania inwestycji jest dłuższy, w Twoim portfelu będzie więcej pozycji agresywnych. Wraz ze zbliżaniem się do zakończenia inwestycji udział funduszy agresywnych stopniowo będzie malał.

Jeśli jednak chciałbyś, aby Twój portfel bardziej aktywnie reagował na wydarzenia rynkowe możesz skorzystać z usług podmiotów, które posiadają zezwolenie Komisji Nadzoru Finansowego (KNF) na dystrybucję funduszy inwestycyjnych otwartych i bezpłatne doradztwo w tym zakresie. Oznacza to, że możesz skorzystać np. z profesjonalnego portfela modelowego dostosowanego do Twoich wymogów. Jedną z firm mających taką ofertę jest Trójmiejska Kancelaria Finansowa :).

Kolejną zaletą IKE/IKZE funduszowego jest fakt, iż kilka TFI zdecydowało się na wprowadzenie obniżonej opłaty za zarządzanie dla funduszy znajdujących się wewnątrz ich oferty.

Przeciwnicy funduszy inwestycyjnych jako wadę tych rozwiązań wymieniają wysokość opłat za zarządzanie, wskazując na fakt, iż wielu zarządzającym nie udaje się uzyskać lepszego wyniku niż jego benchmark.

Czy im samodzielnie udaje się uzyskać lepszy wynik to już inna historia, ale ... dla osób zainteresowanych samodzielnym, aktywnym inwestowaniem z wykorzystaniem m.in. akcji odpowiednim rozwiązaniem będzie IKE/IKZE prowadzone przez domy maklerskie. Ze względu korzyści podatkowe rachunki IKE/IKZE w formie rachunków maklerskich cieszą się coraz większą popularnością wśród inwestorów. Ten rodzaj rachunku dedykowany jest dla osób, które interesują się rynkiem kapitałowym i posiadają już odpowiednie doświadczenie w zakresie samodzielnego kupowania akcji. Znam osobiście osoby, które osiągają bardzo dobre wyniki na swoich rachunkach maklerskich. Prawdą jednak jest, że niestety moment nieuwagi, np. wskutek kłopotów zdrowotnych czy natłoku obowiązków służbowych może spowodować bardzo bolesne straty - takie przypadki również znam. Więc w tym przypadku zgodnie z zasadą - no risk, no fun. Kluczowe znaczenie w tym miejscu ma ścisłe określenie celu posiadania IKE/IKZE - jeśli nie masz doświadczenia w zakresie prywatnego inwestowania, "nauka" tej umiejętności na środkach, które mają docelowo być dodatkowym wsparciem Twojej emerytury nie jest zbyt rozsądne - chyba że one będą tylko niewielkim elementem Twojego majątku.

Ostatnią grupą IKE/IKZE o której chciałbym wspomnieć jest oferta firm ubezpieczeniowych. Wg ostatnich dostępnych danych (https://www.knf.gov.pl/knf/pl/komponenty/img/Raport_IKE_IKZE_2018_65387.pdf) mają zdecydowanie największy udział w rynku 56,5% wszystkich IKE oraz 61,2% IKZE, Jednak ich udział w ostatnich latach sukcesywnie maleje, głównie na rzecz rozwiązań funduszowych i maklerskich.

Prowadzenie IKE w formie umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym (UFK) będzie odpowiednie dla osób chcących połączyć oszczędzanie na emeryturę z ochroną ubezpieczeniową (np. w przypadku śmierci). Jest to jedyna forma IKE, która zawiera zarówno część oszczędnościową, jak i część ochronną.

W przypadku Twojego zainteresowania ofertą firm ubezpieczeniowych musisz bardzo dokładnie zapoznać się z załączoną tabelą opłat. W przypadku IKE/IKZE "opakowanego" w formę polisy mogą się pojawić dodatkowe opłaty. Część instytucji poza standardową opłatą za zarządzanie, która jest już uwzględniona w wycenie jednostki funduszu inwestycyjnego pobiera dodatkową opłatę (pod różnymi nazwami - administracyjną, za zarządzanie itd.). Do tego trzeba doliczyć koszty ubezpieczenia, które są finansowane z Twojej wpłaty. Świadomie musisz zdecydować, czy godzisz się na możliwy efekt uzyskania mniejszej kwoty na zakończenie Twojego oszczędzania, w zamian za fakt bycia w odpowiednim dla Ciebie zakresie ubezpieczonym. Ale od razu zaznaczę, że wcale tak być nie musi. Może się okazać, iż nawet pomimo dodatkowych opłat, które występują w tym przypadku suma oszczędności w momencie wypłaty może być wyższa niż u porównywalnego "Kowalskiego", który dokonywał analogicznych wpłat, w analogicznych okresach na inne IKE/IKZE (nieobciążone dodatkowymi opłatami). Taka sytuacja będzie miała miejsce, gdy wystąpią znaczne różnice w  jakości "zarządzania" danymi środkami. Reasumując dochodzimy do wniosku, iż wybór formy prowadzenia Twojego IKE/IKZE nie jest rozwiązaniem problemu na skuteczne oszczędzanie. Nawet dostęp do najlepiej dopasowanej do Ciebie oferty IKE/IKZE samoczynnie nie zagwarantuje Ci efektów satysfakcjonującego wyniku na corocznym zestawieniu. Jeśli zdecydujesz się na IKE/IKZE w formie aktywnej - tzn. w takiej, w której będziesz mógł (pomijam fakt czy samodzielnie czy z pomocą innych osób czy instytucji) decydować o alokacji Twoich oszczędności (czytaj: w jakiego rodzaju aktywa będą w danym momencie lokowane Twoje oszczędności) możesz uzyskać słabszy wynik niż osoba wybierająca formę IKE/IKZE bankowego. W podsumowaniu - wybór formy IKE/IKZE jest pierwszym krokiem do skutecznego inwestowania Twoich oszczędności. Drugim jest znalezienie sposobu na uzyskanie satysfakcjonujących Ciebie wyniku. Powiedziałbym nawet, że ten drugi aspekt jest ważniejszy. Pamiętaj o tym, że IKE/IKZE możesz przenieść do innej instytucji, której oferta będzie dla Ciebie lepsza niż ta którą aktualnie posiadasz. A poniesione straty wskutek zaniedbania Twoich oszczędności odrabia się bardzo trudno.

Andrzej Jelinek, TKF