Jak wybrać fundusz inwestycyjny?

Fundusze inwestycyjne znajdują miejsce w portfelach wielu Polaków (wg danych Analiz Online na koniec marca 2019 roku było to niespełna 2,32 mln osób). Każda z nich stała przed dylematem jak wybrać fundusz inwestycyjny?

Wybór funduszu inwestycyjnego nie jest łatwy. Jest wiele różnych sposobów i strategii które mogą pomóc w doborze odpowiedniego rozwiązania. Nie da się opisać wszystkich w jednym artykule, jednoznacznie odpowiadając na pytanie „Jak wybrać fundusz inwestycyjny?”.

Dobór odpowiedniego funduszu jest skomplikowanym procesem, który zależeć będzie m.in. od celów jakie chce osiągnąć inwestor czy ryzyka jakie może ponieść, ale również od ilości czasu jakim dysponuje, zarówno na śledzenie rynku, dobór funduszy, a na koniec zarządzanie zbudowanym portfelem inwestycyjnym.

Zgodnie z danymi IZFA – Izby Zarządzających Funduszami i Aktywami, na koniec kwietnia 2019 roku klienci funduszy otwartych i specjalistycznych funduszy otwartych mogli wybierać wśród 526 rozwiązań i mowa tu jedynie o funduszach zarządzanych przez firmy polskie. Należy przy tym pamiętać, że w ofercie wielu instytucji znajdują się również fundusze zarządzanie przez firmy zagraniczne.

Warto więc na początek zwrócić uwagę na kilka podstawowych aspektów.

CZAS INWESTYCJI

Podstawową kwestią jaką należy ustalić jest orientacyjny okres, na który chcemy lokować środki. Oczywiście najczęściej w tym miejscu słyszy się odpowiedź „nie wiem”. Nie jest to jednak prawdą. Choć oficjalnie wszyscy chcielibyśmy mieć poczucie bezpieczeństwa kojarzone z dostępnością środków, to podświadomie rozumiemy, że jeżeli np. mamy dzieci, a ich edukacja rozpocznie się za kilka, kilkanaście lat, to właśnie wtedy będziemy potrzebowali środków „na edukację”. Nie wcześniej.

Podobnie z odkładaniem na emeryturę lub z budowaniem kapitału na moment, kiedy staniemy się rentierami. Każdy z nas może określić moment, w którym chciałby to osiągnąć. I właśnie wtedy, nie wcześniej, będzie potrzebował środków zgromadzonych na tę okoliczności.

Czas inwestycji, jako punkt wyjścia jest ważny, dlatego że inne charakterystyki, takie jak ponoszone ryzyko czy oczekiwana stopa zwrotu są nierozerwalnie związane z tym pojęciem.

Analiza rynków pokazuje, że w wystarczająco długim okresie czasu „wszystko rośnie” Choć brzmi to dziwnie, wystarczy wziąć wykres któregokolwiek indeksu i przesunąć go wystarczająco daleko w przeszłość.

Nie jest jednak tak łatwo. Trochę wbrew temu o czym piszę wyżej, zawsze istnieje możliwość że sytuacja zmusi nas do wcześniejszego wycofania środków. W tym miejscu należy być przygotowanym, że poniesiemy stratę. Upraszczając, im dłuższy przewidywany okres inwestycji, tym większe akceptowane ryzyko krótkotrwałych korekt.

OPŁATY

W ostatnim czasie wyklarowała się praktyka nie pobierania opłat manipulacyjnych w przypadku otwartych funduszy inwestycyjnych. Oznacza to, że inwestor nie płaci opłat za nabycie ani zbycie funduszu. Jeżeli takie opłaty są pobierane to warto zastanowić się nad zmianą dystrybutora. Występowanie takich opłat znacząco ograniczy rentowność inwestycji w fundusze inwestycyjne.

Z zasady jednak wszystkie fundusze pobierają opłatę za zarządzanie. W zależności od tego jakiego rodzaju aktywami zarządza fundusz (w uproszczeniu ile pracy musi włożyć zarządzający) opłata ta będzie wynosiła od 0,5% w przypadku funduszy inwestycyjnych o najmniejszej zmienności (fundusze gotówkowe, pieniężne) do nawet 4-5% w przypadku najbardziej agresywnych funduszy akcyjnych.

Warto jednak zaważyć, że opłata za zarządzanie odpisywana jest od wyniku, tj. wynik który widzi inwestor jest już wynikiem po jej pobraniu. Kwestie opłat wypada więc rozpatrywać w relacji do wyniku. Czasami mimo pobierana wyższych opłat fundusz inwestycyjny i tak wypracowuje lepsze wyniki, co wynika np. z umiejętności zarządzającego.

Ostatnią kwestią w temacie opłat, na którą warto zwrócić uwagę jest opłata za sukces (opłata za wyniki). Najczęściej działa ona tak, iż po wypracowaniu z góry określonego minimalnego wyniku, od pozostałej części fundusz nalicza sobie procentowy udział w zysku. Występowanie takiej konstrukcji może być odczytane jako zachęta dla zarządzającego do lepszej pracy i może przełożyć się na osiąganie przez fundusz lepszych wyników. 

WYNIKI

Każdy materiał informacyjny zawiera tekst, iż „historyczne wyniki nie są gwarancją powtórzenia ich w przyszłości”. Czysta prawda. Niemniej analiza wyników historycznych może dać inwestorowi informacje nie tyle na temat spodziewanego wyniku, ale przede wszystkim na temat jakości i skuteczności  zarządzania funduszem inwestycyjnym. Inwestor jest w stanie porównać fundusze inwestycyjne, zestawiając ich wyniki historyczne. Analizy wyników należy dokonać zarówno na rynku wzrostowym jak i spadkowym. Porównanie powinno być przeprowadzone nie tylko między konkurentami, ale również względem szerokiego rynku. Warto zwrócić uwagę również na zamieszczony w materiałach informacyjnych benchmark dla danego funduszu.

RYZYKO

Ryzyko danego funduszu wiąże się nierozerwalnie z dwoma opisanymi powyżej aspektami – czasem inwestycji oraz spodziewanym wynikiem. Ryzyko w rozumieniu inwestowania w fundusze należy rozumieć jako możliwość, że wynik jaki osiągniemy będzie różny od zakładanego - zarówno in minus jak i in plus. Ważne jest by zrozumieć, że właśnie dlatego fundusz inwestycyjny o wyższym ryzyku, będzie dawał szansę osiągnięcia wyższego zysku. Fundusze o wyższym ryzyku będą przede wszystkim charakteryzowały się podwyższoną zmiennością. W ocenie tego parametru wykorzystywane są różne wskaźniki, ale już obserwacja przebiegu wykresu ceny jednostki danego funduszu podpowie inwestorowi, na jaką zmienność może się przygotować. Fundusze akcyjne cechować będzie większa zmienność w krótkim terminie, niż np. fundusze pieniężne. Im krótszy jest horyzont inwestycji, tym fundusz który wybierzemy powinien cechować się mniejszą zmiennością.

Przed przystąpieniem do dokonania wyboru ważne jest też określenie maksymalnej możliwej do zaakceptowania straty. Scharakteryzowanie tego parametru i na jego podstawie zweryfikowanie akceptowalnej zmienności funduszu pozwoli na zawężenie poszukiwań.

ZARZĄDZAJĄCY

Polski rynek funduszy inwestycyjnych jest stosunkowo młody. Niewielu jest na nim zarządzających mających za sobą długą historię w zarządzaniu funduszami. Warto jednak przez wyborem funduszu zapoznać się z postacią zarządzającego. Jakimi funduszami wcześniej zarządzał? Jakie uzyskiwał wyniki? Jakie wyniki miał na rosnącym, a jakie na spadającym rynku w relacji do konkurencji? W jakim okresie działał? Jakie ma wykształcenie? Jak dużymi aktywami zarządzał? W Internecie można też znaleźć dużo wypowiedzi zarządzających na temat rynku czy komentarzy do wyników. Czasami istnieje również możliwość osobistego udziału w spotkaniach z zarządzającymi (taką możliwość mają inwestorzy współpracujący z TKF). Choć to inwestor dokonuje ostatecznego wyboru, to właśnie osoba zarządzająca funduszem inwestycyjnym będzie odpowiedzialna za jego środki.

MATERIAŁY INFORMACYJNE

Analizując dostępne fundusze inwestycyjne warto zapoznać się z materiałami informacyjnymi na ich temat. To z nich dowiemy się jakie wyniki osiąga fundusz, ale też w jakie dokładnie aktywa inwestuje. Ta ostatnia informacja może nam pomóc zweryfikować, czy rzeczywiście fundusz jest taki za jaki się podaje. Przykładem w którym rzeczywistość czasami mija się trochę z prawdą są fundusze pieniężne, szczególnie te wykorzystujące w nazwie słowa „lokata” czy „depozyt”. Po lekturze materiałów informacyjnych,  np. kart funduszu, możemy się dowiedzieć że fundusz w rzeczywiści nie inwestuje w „lokaty” czy ”depozyty” jakby wskazywała nazwa, a często np. w obligacje korporacyjne, w których możliwość straty jest znacznie większa.

Jakość i przejrzystość materiałów informacyjnych może też pośrednio obrazować jakość zarządzania, ale też sposób w jaki fundusz komunikuje się z inwestorami.

DYWERSYFIKACJA

Choć funduszy inwestycyjnych jest bardzo dużo, jestem przekonany, że ciężko będzie znaleźć inwestorowi jeden fundusz, który spełniłby wszystkie jego oczekiwania. Inwestor stanie więc przed kolejnym dylematem – jeden czy kilka funduszy. W ostatecznym rozliczeniu wybór drugiej opcji może okazać się o wiele lepszy. Zbudowanie portfela inwestycyjnego z kilku rozwiązań pozwala na osiągnięcia optymalnego połączenia między spodziewanym wynikiem, a ryzykiem jakie będzie musiał ponieść inwestor.

Inwestorom współpracującym z TKF pomagamy zbudować portfele inwestycyjne zbudowane nie z jednego, a z kilku czy nawet kilkunastu funduszy inwestycyjnych. Takie podejście pozwala na maksymalizację efektów i jeszcze lepsze dopasowanie zaproponowanego rozwiązania do potrzeb inwestycyjnych klienta, dodatkowo także chroni całość portfela przed skutkami nieprzewidzianych spadków jednego czy dwóch z funduszy inwestycyjnych.

Tomasz Kuprasz, TKF